Iemand ondersteunen in zijn of haar herstel van een psychische aandoening is de belangrijkste focus van de moderne ggz en staat ook in de beweging van de Nieuwe ggz centraal. Dat herstellen is een proces en wordt gebruikelijk naar drie dimensies onderscheiden: symptomatisch of klinisch herstel (van symptomen), persoonlijk herstel, en maatschappelijk herstel. Deze dimensies van herstel kunnen met verschillende technieken, therapieën en behandelingen worden ondersteund. De Yucelmethode kan bij alle dimensies van herstel in het herstelproces worden gebruikt. Zij is geschikt om de persoonlijke beleving van de drie dimensies van herstel zichtbaar en tastbaar te maken in één gemeenschappelijke ‘blokkentaal’.
Dit aspect wordt meestal ondersteund door behandeling. In de blokkentaal van de Yucelmethode kan de balk staan voor een symptoom of klacht; de T-vormige blokken zijn de factoren die de persoon ondersteunen om het symptoom of de klacht te overwinnen, de rechthoekige blokken zijn factoren die het symptoom verergeren.
Hiervoor kunnen bijvoorbeeld lotgenotencontact, zelfhulp, peer support in zelfregiecentra of recovery colleges of ook gesprekstherapie worden ingezet. Met de Yucelmethode kan iemand zijn persoonlijk herstel in een opstelling weergeven. De horizontale balk staat dan voor hem- of haarzelf, de blokken zijn de ondersteunende en belastende factoren in het leven van de persoon.
Dit wordt meestal ondersteund vanuit het ggz-werkveld rehabilitatie. De Yucelmethode wordt o.a. gebruikt in de IRB. In de blokkentaal is de balk een participatiedoel van de persoon; de blokken zijn ondersteunende en belastende factoren op weg naar dit doel.
'Briljante dingen gaan over eenvoud. Goede professionaliteit in ggz en andere hulpverlening gaat over ingewikkelde dingen reduceren tot een behapbaar niveau. Daarom ben ik zo geïmponeerd door de Yucelmethode.'
Jim van Os
Ook mensen met een ernstige psychische aandoening (bijvoorbeeld psychotische-, angst- of stemmingsstoornissen) kunnen baat hebben bij de inzet van de Yucelmethode voor hun herstel, in verschillende fasen van behandeling en begeleiding. Ook zij kunnen met behulp van de blokkentaal overzicht, perspectief, inzicht en bewustzijn van eigen kracht creëren.
Een hulpvrager kan de balk gebruiken om over verschillende perioden in zijn of haar leven te vertellen en vervolgens een huidige opstelling of een streefopstelling te bouwen. De kans dat iemand een positieve veranderslag maakt is veel groter als hij zelf tot een hiervoor noodzakelijk inzicht komt. De opstelling is en blijft van de hulpvrager zelf! De ondersteuner helpt hem zijn opstelling te bouwen door herstelgerichte vragen te stellen.
Voor de ondersteuners is het zaak om het gesprek op krachten en herstel gericht te houden. Binnen een Yucelsessie is een positievere en meer herstelgerichte toon de norm; de krachten van een persoon krijgen ook aandacht. Ook de ondersteuner krijgt meer energie van een positief gesprek en doet positieve ervaringen op met een bescheiden rol. Hij staat naast de ondersteunde persoon en respecteert diens eigen regie en het belang van diens ervaringsdeskundigheid.
Als hulpmiddel bij psycho-educatie en het ondersteunen van eigen regie is de methode zowel voor de hulpvrager als ondersteuner helpend. Vaak vinden mensen het prettiger om naast elkaar naar een bepaald blokje te kijken en daarover samen te praten, in plaats van tegenover hun ondersteuner te zitten en te moeten praten over een lastig onderwerp.
https://vimeo.com/173503963/9a418f1d8b
Enkele jaren geleden nam Jim van Os het initiatief tot de beweging van de Nieuwe GGz, op zoek naar wegen om een ‘goede ggz’ te realiseren die meer betekent voor het verminderen van psychisch lijden en herstel en meer mensen kan helpen. De voortrekkers willen instellingen inspireren om te gaan experimenteren met nieuwe zorg op basis van kleinschaligheid, netwerksamenwerking, werken vanuit relatie, ervaringsdeskundigheid en het belang van weerbaarheidsbevordering bij psychisch lijden. De Yucelmethode ondersteunt deze ontwikkeling van harte en sluit erop aan.
Persoonsgerichte diagnostiek
Jim van Os ontwikkelde onder meer een hulpmiddel om te praten over psychische problematiek aan de hand van vier belangrijke vragen: Wat is er met je gebeurd? Wat is je kwetsbaarheid, wat je weerbaarheid? Waar wil je naar toe? Wat heb je daarvoor nodig?
Zo nodig je iemand uit om in eigen woorden te vertellen wat er aan de hand is, wat hij wil bereiken en hoe hij de weg daarnaartoe ziet. De Yucelmethode doet ook precies dat, op zoek naar de antwoorden op die vragen. Bij het bepalen wat iemand nodig heeft is bijvoorbeeld het externaliseren van belastende en ondersteunende factoren heel bruikbaar.
Een verschil met de aanpak van de persoonsgerichte diagnostiek is dat we in de Yucelmethode liefst eerst naar de weerbaarheid en de steunende factoren, de krachten, en pas daarna naar de kwetsbaarheid vragen. Maar de hulpvrager houdt de regie. Als hij of zij hun complexiteit, kwetsbaarheid of problemen eerst willen bespreken, dat sluiten we erbij aan.
